PieeArchi

    4. រមណីយដ្ឋានវត្តភ្នំ មានកេរិ៍ដំណែល និងស្លាកស្នាមប្រវត្តិសាស្រ្តជាច្រើន ដែលបន្សល់ទុកតាំងពីការកកើតរាជធានីភ្នំពេញដំបូង ក្នុងសតវត្សទី14 មកម្លេះ។ ក្នុងចំណោមនោះរូបសំណាកព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ដែលតម្កល់នៅត្រង់ចង្កេះភ្នំដូនពេញ ផ្នែកខាងត្បូងក៏ជាកេរិ៍ដំណែលប្រវត្តិសាស្រ្តមួយដ៏សំខាន់ផងដែរ ក្នុងសម័យកម្ពុជាស្ថិតនៅក្រោមរាជការអាណាព្យាបាលបារាំង។ ព្រោះថារូបសំណាកនេះ ជានិមិត្តរូបនៃការថ្វាយបូរណភាពទឹកដីនៃខេត្តសៀមរាប បាត់ដំបង និងសិរីសោភ័ណ្ឌ អោយមកស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរវិញ។ ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ត្រូវបានក្រុមជំនុំធំសម្រាប់ព្រះបរមរាជវាំង រៀបចំពិធីអភិសេកអោយឡើងគ្រងរាជសម្បត្តិ ក្នុងគ្រឹស្តសករាជ1906 បន្ទាប់ពីព្រះបាទនរោត្តមទ្រង់ចូលសុវណ្ណគត។ កាលនោះព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិមានព្រះជន 64ព្រះវស្សា។ មុនឡើងគ្រងរាជសម្បត្តិ ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ គឺជាស្តេចព្រះឧបរាជដ៏ក្លាហានមួយព្រះអង្គ ដែលមិនចេះខ្លាចញញើតឡើយចំពោះការនាំទ័ពទៅធ្វើសង្រ្គាមបង្រ្កាបពួកបះបោរ (គ.ស 1861-1884)។ បណ្តាប្រជារាស្រ្តគោរពស្រលាញ់ព្រះអង្គ ជាក្សត្រដែលមានព្រះទ័យទូលំទូលាយ ចេះរាក់ទាក់ និងយោគយល់អធ្យាស្រ័យល្អ ចំពោះអ្នកផងទាំងពួង។ ស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះអង្គ គឺទ្រង់បានកសាងវិទ្យាល័យមួយស្ថិតនៅខាងក្រោយព្រះបរមរាជវាំង មានឈ្មោះថា “វិទ្យាល័យព្រះស៊ីសុវត្ថិ” នៅពេលដែលព្រះអង្គបានឡើងសោយរាជ្យ។ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ក្រៅពីទ្រង់បានបង្កើតព្រះរាជបណ្ណាល័យ សម្រាប់តម្កល់សៀវភៅធម៌ និងក្បួនច្បាប់សម្រាប់ជនទាំងឡាយទៅសិក្សា ទ្រង់បានកសាងសាលាបាលីសម្រាប់បង្រៀនព្រះត្រៃបិដក កសាងសាលារចនា និងសារមន្ទីរសម្រាប់ជនទាំងឡាយទៅសិក្សាពង្សាវតា ហើយនិងបង្កើតអោយមានសាលាច្បាប់សម្រាប់ធ្វើរាជការ។ នៅមានពត៌មានមួយទៀតសំខាន់ណាស់គឺកាលគ្រឹស្តសករាជ1907 នគរសៀមបានចុះសន្ធិសញ្ញាជាមួយរាជការអាណាព្យាបាលបារាំងប្រគល់ខេត្តបាត់ដំបង ស៊ីសុផុន និងសៀមរាបមកអោយខ្មែរវិញ បន្ទាប់ពីខេត្តស្ទឹងត្រែង ម្លូព្រៃ និងទន្លេពៅ ត្រូវបានសៀមប្រគល់មកអោយខ្មែរវិញម្តងរួចមក ហើយកាលពីគ្រឹស្តសករាជ1904។ គឺដោយស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ទាំងអស់នេះហើយដែលនាំអោយមានការស្ថាបនារូបសំណាកព្រះអង្គឡើង ដើម្បីទុកជានិមិត្តរូបតម្កល់នៅត្រង់ចង្កេះវត្តភ្នំដូនពេញ ភាគខាងត្បូងតាំងពីពេលនោះមក៕